Streic Gyffredinol's guest appearances

Streic Gyffredinol

Stori Cymru

David Lloyd George

Oes Haearn

Llyw Olaf

Pyllau Glo

Beibl Cymraeg

Iaith Gymraeg

OwlTail

Yn ystod y cyfnodau Fictoraidd ac Edwardaidd roedd economi Cymru yn dibynnu’n fawr ar ychydig ddiwydiannau yn unig. Yn y de ddwyrain yn arbennig roedd glo yn dominyddu. O ganlyniad i newidiadau ar raddfa fyd-eang gwelwyd lleihad yn y galw am lo o Gymru. Ym mis Mai 1926 aeth glowyr de Cymru ar streic mewn protest yn erbyn toriadau mawr i gyflogau. Cawsant gefnogaeth gweithwyr eraill ledled Prydain gan ymuno â hwy yn y Streic Gyffredinol. Am naw diwrnod yn unig aeth y gweithwyr hyn ar streic, ond arhosodd glowyr Cymru ar streic tan bron i ddiwedd y flwyddyn. Ni chafodd y streicwyr gyflog ac ni chawsant unrhyw gymorth gan y llywodraeth. Daethant ynghyd i helpu ei gilydd i oroesi, gan drefnu ceginau cawl a chodi arian, ac roedd y gymuned ehangach yn gefnogol iawn. Ond yn y diwedd bu’n rhaid iddynt fynd yn ôl i weithio am lai o gyflog ac am oriau hirach. Cynyddodd y profiad hwn elfen filwriaethus ymhlith y glowyr. Effeithiwyd ar Brydain gyfan gan y dirwasgiad yn yr economi hyd y 1930au. Yn ystod ymweliad â de Cymru ym 1936, cafodd y Brenin Edward VIII ei synnu gan y problemau ond ni ddeilliodd ei bryder ar unrhyw ganlyniadau. Dioddefodd y Gymru ddiwydiannol yn fawr er bod diwydiant dur Wrecsam a thecstilau artiffisial y Fflint wedi bod o gymorth i’r ardaloedd hyn, a pharhaodd y cyrchfannau ar hyd arfordir gogledd Cymru i ddenu pobl ar eu gwyliau. Rhoddodd yr Ail Ryfel Byd hwb i ddiwydiant ond pan ddaeth i ben bu atgofion chwerw y Dirwasgiad yn gyfrwng i feithrin cefnogaeth yng Nghymru i’r blaid Lafur.

Y Streic Gyffredinol a’r Dirwasgiad

Y Streic Gyffredinol a'r Dirwasgiad