Orð af orði, þáttur um íslensku og önnur mál. Í þætti dagsins verður rætt um hið forna heimsmál latínu, nokkur sameiginleg einkenni þess og íslensku og margvísleg áhrif latínunnar bæði á íslenskt mál og menningu. Rætt er við aðjúnkt í latínu við Háskóla Íslands, meðal annars um gildi latínunnar í nútímanum. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

Latína og íslenska

Þáttur um íslensku og önnur mál. Í þættinum er fjallað um orðið eskimói og önnur vandræðaorð; og um eskimó-aljúta málaættina, einkum þann anga hennar sem er okkur næstur: grænlensku. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

Orðið eskimói og önnur vandræðaorð

Í tilefni af evrópska tungumáladeginum sem var í gær verður haldið áfram að skoða tungumál álfunnar, og í þetta sinn eina stakmálið í Evrópu - basknesku. Þar koma einnig við sögu íslenskir bændur á Vestfjörðum fyrir um fjögur hundruð árum. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

Alþjóðlegi tungumáladagurinn

Orð af orði, þáttur um íslensku og önnur mál. Í þættinum er fjallað um sögu og framtíð afríkönsku, sem einnig hefur verið kölluð búamál og afríkans á íslensku. Afríkanska er vesturgermanskt tungumál, dótturmál hollensku, sem talað er í Suður-Afríku. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

20.09.2020

Í þættinum í dag kynnumst við lítillega stærstu málaætt heims, þeirri sem íslenska tilheyrir, indó-evrópsku málaættinni. Sömuleiðis verður rætt um upphaf fræðigreinarinnar samanburðarmálfræði og þátt Íslandsvinarins Rasmusar Christians Rask í þróun hennar og verndun íslenskunnar. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

Indó-evrópska málaættin og Rask

Orð af orði, þáttur um íslensku og önnur mál. Í þættinum í dag verður fjallað um undarlegt kvikindi í íslenskri þjóðtrú. Meðal þess sem kemur við sögu er bretavinnan svokallaða; strokkar og skilvindur í íbúð í vesturbænum í Reykjavík; nafnorðin tili og beri; og hin fjölhæfa sögn bera. Umsjón: Bjarni Benedikt Björnsson og Guðrún Línberg Guðjónsdóttir.

Tilberi, ótili og Tilbury

28.06.2020

21.06.2020

14.06.2020

07.06.2020

Þáttur um íslensku og önnur mál. Umsjón: Guðrún Línberg Guðjónsdóttir og Kristján Friðbjörn Sigurðsson.

Fjallað er um ríkislögreglustjóra, Hörpu og bráðina og klaustrið.

Ríkislögreglustjóri og fleira

Á Ítalía er töluð ítalska og í Frakklandi er töluð franska. Þetta er ekki alveg svona einfalt því þar eru talin 28 svæðisbundin rómönsk tungumál og 6 af öðrum uppruna.

Munurinn á ítölsku og ítölsku

Í þættinum var fjallað um stafróf í hættu, og meðal annars greint frá máli sem er skrifað með því að skera í bambus, og barnungum gíneskum stafrófsuppfinningamönnum.

Ritmál í hættu

Að slá inn tvö bil á eftir punkti í lok málsgreinar er að einhverju leyti arfleifð ritvélatímans, en er þó mun eldri siður en það. Í þættinum er litið á sögu þessara bila og þefaðar uppi vandfundnar íslenskar reglur um greinarmerkjasetningu og skoðað hvað segir í þeim um bil á eftir punkti.

Bil á eftir punkti - eitt eða tvö?

Greinarmerki eru ómissandi og óaðskiljanlegur hluti texta, svona yfirleitt. Án þeirra værum við sennilega óskaplega ringluð. Eða hvað? Fólk sem las og skrifaði var eitt sinn án þeirra.

Greinarmerki

Í þættinum er fjallað um gælunöfn og viðurnefni í íslensku, og þróun talmáls í tölvuleikjum og bullmáls sem er oft í stað þess.

Nafnvenjur og bullmál í tölvuleikjum

Í þættinum er fjallað um stuttnefni, gælunöfn og viðurnefni.

Kata Jak og Singi Jóhannsson

Verið er að breyta dæmasetningum í Oxford-orðabókinni, til dæmis þar sem koma fram athugasemdir um útlit kvenna, sem hafa ekkert með orðskýringar að gera. En hvernig er þetta í íslenskri tungu og íslenskum orðabókum?

Orð um kynin í orðabókum og málsháttum

Aðgerðasinnar krefjast þess að ensku Oxford-orðabækurnar breyti skilgreiningu sinni á enska orðinu woman (kona) og hætti að nota dæmasetningar sem séu litaðar af kvenhatri. Í þessu samhengi hefur verið nefnt að þriðjungur kvenna á aldrinum 18-24 ára verði fyrir barðinu á netníði. Hægt sé að stíga stórt skref í átt að því að draga úr skaða sem þetta veldur konum með því að líta á tungumálið, og það byrji í orðabókinni.

Kynjamisrétti í orðabókum

Orðið maður er óákveðið fornafn í setningum á borð við “ég veit ekki hvað maður á að gera“ og vísar að vissu marki almennt til fólks en þó mikið til til þess sem talar. Það er eðlilegt þegar orðið hefur sem nafnorð almennu merkinguna manneskja eða fólk. En þegar orðið hefur ekki þá almennu merkingu heldur bara merkinguna karlmaður, er þá kannski ekki skrítið að sumt fólk, líklega frekar það fólk sem ekki er karlkyns, staldri við og noti ef til vill eitthvað annað í þessari fornafnsmerkingu. Að minnsta kosti tvö orð hafa nú bæst í þennan flokk, ef svo mætti kalla, af nafnorðum um fólk sem gegna hlutverki óákveðins fornafns. Það eru kona, og man. Orðið kona þekkja flestir en orðið man er líklega minna þekkt. Það hefur merkinguna 'ófrjáls maður, karl eða kona' en líka merkinguna kona í skáldamáli, og sú merking er líklega þekktari, og í sérmerkingunni kona eru sumar konur farnar að nota það í stað orðsins maður, þegar það er notað sem óákveðið fornafn.

Maður, man og kona

Orð af orði

The best podcast episodes on parenting. Interviewing experts and talking through common issues surrounding parenting. This topic is filled with important lessons and insights for anyone listening. Add episodes you're interested into your queue below!

OwlTail

Best Parenting Podcasts

What is this?
1 quote, 3 ideas & 1 question from a carefully curated podcast episode.
Every Monday & Wednesday.

Want a 3rd insight and episode every week? Email me at curation@owltail.com.